Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng bắt đầu thực hiện công việc viết code quản lý một database đơn giản cho trang blog cá nhân mà chúng ta đang xây dựng. Tuy nhiên, mình muốn lưu ý một chút về convention trong việc viết code xử lý database trước khi bắt tay vào viết code.
Code quản lý database sẽ được viết chủ đạo trên nền PP (Procedural Programming), với các thủ tục procedure thao tác nhập/xuất trên các tệp dữ liệu. Các kết quả thu được khi thực hiện các procedure sẽ được trả về ở dạng hiệu ứng biên side-effect - tức là thay đổi nội dung của một object được truyền vào thay vì sử dụng lệnh return.
Các tham số của procedure sẽ được chia làm 2 nhóm là:
in_- các tham số truyền dữ liệu vào và sẽ không bị thay đổi.out_- các tham số nhận kết quả khiproceduređược thực thi.
const selectCategoryById = async (
in_recordId = "Infinity",
out_selected = new Map()
) => {
// truy vấn dữ liệu từ các tệp...
// gắn dữ liệu vào object kết quả
out_selected.set("@id", in_recordId);
out_selected.set("name", "html");
};
var selected = new Map();
await selectCategoryById("01", selected);
console.log(selected);
// Category(2) [Map] {
// '@id' => '01',
// 'name' => 'html'
// }
Do hầu hết các procedure ở đây đều làm việc với các tệp và chúng ta đã thảo luận từ trước là sẽ dùng các thao tác async, vì vậy nên khi nào nhìn thấy từ khóa async thì chúng ta sẽ ngầm định là Procedure. Trong trường hợp không phải là thao tác async thì mình sẽ ghi /* procedure */ thay vào vị trí của từ khóa đó.
Các hàm (nếu cần sử dụng) - cũng sẽ được viết với cú pháp => và sử dụng /* function */ thay vào vị trí async ở trên. Tuy nhiên, khi sử dụng khái niệm hàm, chúng ta sẽ không có các tham số in_ và out_, mà tất cả đều sẽ được ngầm định là in_ và được áp dụng từng phần khi gọi hàm; Đồng thời, các hàm sẽ luôn luôn sử dụng lệnh return để trả về kết quả và không tạo ra side-effect nào đối với các yếu tố bên ngoài hàm. Đồng thời khi định nghĩa hàm mình cũng sẽ bỏ đi tất cả các dấu ;.
const sumOf = /* function */
(a = 0) =>
(b = 0) =>
{ var sum = a + b
return sum
}
var nine = sumOf(1)(8)
console.log(nine) // 9
Các class tự định nghĩa cũng sẽ được khai báo ở dạng gán vào một hằng const giống với các procedure và function. Đồng thời, tất cả các phương thức định nghĩa trong class sẽ đều mặc định return this khi kết thúc - hoặc return ClassName nếu là phương thức static.
const Article = class extends Map {
nonStaticMethod() {
/* do something */ ;
return this;
}
static clone() {
/* do something */ ;
return Article;
}
}; // Article
Cấu trúc thư mục database
Chúng ta sẽ khởi đầu với các nhóm dữ liệu bài viết article và danh mục category; Và thư mục database của chúng ta sẽ có cấu trúc cơ bản như thế này -
[express-blog]
. |
. +-----[database]
. | |
. | +-----[data]
. | | |
. | | +-----[Article]
. | | +-----[Category]
. | |
. | +-----[procedure]
. | | |
. | | +-----[Article]
. | | +-----[Category]
. | |
. | +-----[type]
. | | |
. | | +-----Article.js
. | | +-----Category.js
. | |
. | +-----manager.js
. |
. +-----test.js
Các tệp dữ liệu như chúng ta vẫn quy ước trước đó là đặt trong thư mục data, với các bản ghi được xếp thành các nhóm Article và Category. Khi các bản ghi được truy xuất vào môi trường vận hành code sẽ cần được chuyển thành các object; Và do đó nên chúng ta có thêm các class mô tả tương ứng được đặt trong thư mục type.
Cuối cùng là các tệp code định nghĩa các thủ tục thao tác trong database được đặt trong thư mục procedure và sẽ được tổng kết tại manager.js. Code ở bên ngoài sẽ chỉ sử dụng các phương thức do manager cung cấp và các class trong thư mục type chứ không chạm vào bất kỳ thành phần nào khác trong thư mục database.
Các bản ghi và cấu trúc các tệp dữ liệu
Đối với mỗi bản ghi thuộc bất kỳ kiểu dữ liệu nào - Article, Category, Admin, v.v... - sẽ có một thư mục đại diện với tên thư mục ở dạng id-1001 và bên trong thư mục này sẽ gồm một tệp header.json và một tệp content.md. Trong đó thì tệp header.json sẽ chứa các thông tin dạng ngắn metadata, còn tệp content.md sẽ chứa nội dung văn bản data của trang đơn mô tả cho bản ghi đó trên bề mặt web (nếu có).
[data]
. |
. +-----[Article]
. | |
. | +-----[id-0000]
. | |
. | +-----header.json
. | +-----content.md
. |
. +-----[Category]
. |
. +-----[id-00]
. |
. +-----header.json
. +-----content.md
Các bản ghi Article sẽ có tệp header.json với nội dung dạng này -
{
"@id": "0001",
"title": "Làm Thế Nào Để Tạo Ra Một Trang Web?",
"short-title": "Giới Thiệu Mở Đầu",
"keywords": [
"hướng dẫn cơ bản",
"lập trình web",
"html",
"giới thiệu"
],
"edited-datetime": "Sat, 16 Apr 2022 10:13:22 GMT",
"category-id": "01"
}
Ở đây @id là giá trị id được lưu trong tên thư mục của bản ghi này. Nội dung của tệp content.md thì chỉ đơn giản là văn bản dài có chứa mã markdown của Github nên chúng ta không có gì để lưu ý. Khi bản ghi article này được truy vấn đầy đủ và đưa vào môi trường vận hành code thì chúng ta sẽ có một object như sau:
var firstHTMLArticle = {
"@id": "0001",
"title": "Làm Thế Nào Để Tạo Ra Một Trang Web?",
"short-title": "Giới Thiệu Mở Đầu",
"keywords": [
"hướng dẫn cơ bản",
"lập trình web",
"html",
"giới thiệu"
],
"edited-datetime": "Sat, 16 Apr 2022 10:13:22 GMT",
"category-id": "01",
"content": "Đây là nội dung của bài viết đầu tiên..."
}
Còn đây là nội dung tệp header.json của một danh mục Category:
{
"@id": "02",
"name": "css",
"keywords": [
"hướng dẫn cơ bản",
"lập trình web"
]
}
Bạn có thể chuẩn bị trước nội dung ngắn gọn cho một vài bản ghi hoặc copy/paste từ các liên kết dưới đây:
database/data/Articledatabase/data/Category
Ở đây mình cũng xin lưu ý một chút về convention sử dụng các bản ghi đặc biệt là id-00, id-0000, id-Infinity, Đối với bản thân mình thì số 0 và giá trị Infinity rất đặc biệt và mình thường ưu tiên sử dụng các id này để làm các bản ghi mặc định cho một số nội dung đặc biệt. Cụ thể là Article/id-0000 được mình sử dụng làm bài viết giới thiệu về blog và đặt trong trang /about hoặc Trang Chủ /; Còn Article/id-Infinity được mình sử dụng làm bài viết dự phòng và thông báo ngoại lệ trong trường hợp không tìm thấy nội dung phù hợp với yêu cầu nhận được.
Vì lý do này nên trong một số thao tác làm việc với database - ví dụ như tạo ra một giá trị id cho một bản ghi mới, trong code ví dụ minh họa ở đây bạn sẽ thấy mình có viết thêm một thao tác để chọn trị số id của bản ghi đứng trước bản ghi Infinity và thực hiện tăng giá trị. Còn nếu bạn không sử dụng Convention như mình và không có bản ghi Infinity thì chỉ việc chọn id của bản ghi mới nhất và tăng giá trị lên thôi. 
Các Class mô trả dữ liệu
Các procedure về cơ bản là code thực hiện tương tác giữa môi trường vận hành và các tệp tĩnh; Do đó nên trước hết chúng ta sẽ cần chuẩn bị trước các class mô tả các bản ghi trong môi trường phần mềm. Đối với mỗi nhóm các bản ghi thì chúng ta nên có tên class riêng và vì vậy nên chúng ta sẽ có hai class là - Article và Category.
Về cơ bản thì các class này đều không có gì đặc biệt và chỉ đơn giản là được sử dụng tạo ra các object chung chuyển dữ liệu. Đối với nhu cầu sử dụng như thế này thì chúng ta có class Map đã được thiết kế sẵn với nhiều tính năng tiện ích phù hợp. Và đầu tiên là code cho class Article extends Map -
const Article = class extends Map {
constructor(...params) {
super(...params);
for (var key of Article.fieldNames) {
if (this.has(key))
{ /* do nothing */; }
else
this.set(key, null);
} // for .. of
return this;
}
static fieldNames = [
"@id",
"title",
"short-title",
"keywords",
"edited-datetime",
"category-id",
"content"
];
}; // Article
module.exports = Article;
Giống với việc sử dụng các class tự định nghĩa thông thường, sau khi kế thừa Map chúng ta cần khởi tạo các thuộc tính - hay các trường dữ liệu - tương ứng với các bản ghi bằng cách tạo một phương thức có tên là initialize(key). Phương thức này sẽ kiểm tra sự tồn tại của các khóa key và khởi tạo những thuộc tính còn thiếu khi code bên ngoài sử dụng new Article(...entries). Và tương tự thì chúng ta có định nghĩa class Category.
const Category = class extends Map {
constructor(...params) {
super(...params);
for (var key of Category.fieldNames) {
if (this.has(key))
{ /* do nothing */; }
else
this.set(key, null);
} // for .. of
return this;
}
static fieldNames = [
"@id",
"name",
"keywords",
"content"
];
}; // Category
module.exports = Category;
Rồi... như vậy là đã tạm đủ chất liệu cho các procedure làm việc. Bây giờ chúng ta sẽ tiến hành viết code cho các procedure; Khi nào cần bổ sung hoặc chỉnh sửa gì đó ở các class này thì chúng ta sẽ quay lại xử lý thêm sau. Trong bài viết này thì chúng ta sẽ tập trung cho các procedure làm việc trên các bản ghi Category trước. Lý do thì là vì các bản ghi article có sự lệ thuộc vào các bản ghi Category như chúng ta đã nói trong bài trước.
Các thủ tục cơ bản
Mặc dù mục đích sử dụng phần mềm server ở lớp bên ngoài rất đa dạng. Nhưng khi tương tác với database thì về cơ bản chúng ta sẽ chỉ có 4 kiểu thao tác -
insert- thêm một ghi mới vàodatabase.select- lấy ra một bản ghi để xem thông tin.update- cập nhật dữ liệu của một ghi đã có.delete- xóa một bản ghi trongdatabase.
Và chúng ta sẽ khởi đầu với các procedure tương ứng thực hiện thao tác trên một bản ghi đơn. Các thao tác phức tạp hơn (nếu cần thiết) - sẽ có thể sử dụng các procedure này làm chất liệu.
[database]
. |
. +-----[procedure]
. | |
. | +-----[sub-procedure]
. | |
. | +-----[Article]
. | +-----[Category]
. | |
. | +-----insert--async-throw.js
. | +-----select-by-id--async-throw.js
. | +-----update--async-throw.js
. | +-----delete-by-id--async-throw.js
. |
. +-----manager.js
Mình thường có thói quen ghi chú trong tên tệp một vài yếu tố mà mình quan tâm ở phía cuối; Vì vậy nên tên các tệp trong ví dụ mình ghi có hơi dài một chút. Bạn có thể đặt tên tệp theo cách hiểu của bạn là được, điểm này không quan trọng lắm nên bạn đừng bận tâm nhé.
Về cơ bản thì các procedure đều phải thực hiện các thao tác nhập/xuất liên quan tới các tệp nên thường sẽ là các thao tác async, và nếu có ngoại lệ phát sinh khi tương tác với các tệp dữ liệu thì chúng ta sẽ throwra ngoài cho code xử lý route. Bởi vì code quản lý database về cơ bản là một phần mềm plug-in thụ động - được sử dụng bởi code logic điều hành của route ở phía bên ngoài; Do đó nên việc xử lý các ngoại lệ thế nào để phản hồi cho trình duyệt web thì hiển nhiên là không thể xử lý ở tầng này được.
Do các procedure của chúng ta đều phải thực hiện các thao tác có nhiều bước và chắc chắn sẽ cần chia thành các tác vụ nhỏ. Ở đây chúng ta sẽ tạo sẵn một thư mục sub-procedure để lưu trữ code xử lý các tác vụ chia nhỏ và có thể được sử dụng chung cho các procedure chính.
Bây giờ thì chúng ta sẽ khai báo đơn giản và tổng kết các procedure này tại manager.js để code bên ngoài có thể sử dụng được:
const Category = require("../../type/Category");
module.exports = async (
in_submitted = new Category(),
out_inserted = new Category()
) => {
console.log("insert-category");
console.log(`in_submitted: ${in_submitted}`);
console.log(`out_inserted: ${out_inserted}`);
};
const Category = require("../../type/Category");
module.exports = async (
in_recordId = "Infinity",
out_selected = new Category()
) => {
console.log("select-category-by-id");
console.log(`in_recordId: ${in_recordId}`);
console.log(`out_selected: ${out_selected}`);
};
const Category = require("../../type/Category");
module.exports = async (
in_record = new Category(),
out_updated = new Category()
) => {
console.log("update-category");
console.log(`in_record: ${in_record}`);
console.log(`out_updated: ${out_updated}`);
};
const Category = require("../../type/Category");
module.exports = async (
in_recordId = "Infinity",
out_deleted = new Category()
) => {
console.log("delete-category-by-id");
console.log(`in_recordId: ${in_recordId}`);
console.log(`out_deleted: ${out_deleted}`);
};
const Article = require("../database/type/Article");
const Category = require("../database/type/Category");
const articleProcedure = new Map()
.set("insert", require("../database/procedure/Article/insert--async-throw"))
.set("select-by-id", require("../database/procedure/Article/select-by-id--async-throw"))
.set("update", require("../database/procedure/Article/update--async-throw"))
.set("delete-by-id", require("../database/procedure/Article/delete-by-id--async-throw"));
const categoryProcedure = new Map()
.set("insert", require("../database/procedure/Category/insert--async-throw"))
.set("select-by-id", require("../database/procedure/Category/select-by-id--async-throw"))
.set("update", require("../database/procedure/Category/update--async-throw"))
.set("delete-by-id", require("../database/procedure/Category/delete-by-id--async-throw"));
const storedProcedure = new Map()
.set(Article.name, articleProcedure)
.set(Category.name, categoryProcedure);
exports.execute = async (
typeName, procedureName,
...parameters
) => {
await storedProcedure
.get(typeName)
.get(procedureName)
.call(null, ...parameters);
}; // exports.execute
Ở đây chúng ta tạo ra một object manager đại diện cho phần mềm quản lý database với một phương thức duy nhất là execute() (thực thi) để tìm và gọi một Procedure trong các nhóm Procedure chính procedure/Article và procedure/Category.
Cú pháp cơ bản của execute() sẽ yêu cầu các thành phần lần lượt là typeName -> procedureName -> parameters:
typeName- tên của kiểu bản ghi cần thực hiện thủ tục truy vấn hoặc chỉnh sửa.procedureName- tên của thủ tục cần áp dụng.parameters- mảng chứa các tham số sử dụng cho thủ tục được chọn.
Ở phía trên thì mình chỉ liệt kê code mockup của các thao tác cơ bản thuộc nhóm procedure/Category. Để code có thể hoạt động được thì bạn copy/paste và đổi lại tên thư mục và một số yếu tố trong code để khởi tạo nhóm procedure/Article nhé.
Sau đó chúng ta có thể viết một vài dòng trong test.js và chạy lệnh npm test để xem manager đã được kết nối với các tệp procedure ổn chưa:
const Category = require("./database/type/Category");
const databaseManager = require("./database/manager");
void async function() {
console.log("==========");
await databaseManager.execute(
Category.name, "insert",
"a-new-category", "inserted"
);
console.log("==========");
await databaseManager.execute(
Category.name, "select-by-id",
"id-00", "selected"
);
console.log("==========");
await databaseManager.execute(
Category.name, "update",
"a-category", "updated"
);
console.log("==========");
await databaseManager.execute(
Category.name, "delete-by-id",
"id-00", "deleted"
);
} (); // void
Và bây giờ thì chúng ta sẽ bắt đầu viết code xử lý chi tiết cho từng procedure. Tuy nhiên thì bài viết của chúng ta tới đây thực sự là đã hơi dài quá rồi, vì vậy nên... Trong bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ cùng viết code xử lý chi tiết cho thao tác insert.
